همشهری آنلاین -یکتا فراهانی: سلامت افراد را علاوه بر عوامل فردی مانند سن، جنس، وضعیت جسمانی و روانی و فاکتورهای وارثتی آنها عوامل دیگری هم خارج از وجود آنها بر میزان سلامت‌شان تاثیر گذار است. چهارمین روز از هفته سلامت مردان به مولفه‌های اجتماعی مرتبط با سلامت آنها اختصاص دارد.
عوامل اجتماعی موثر بر سلامت
مرتضی ناصربخت، متخصص روان‌پزشکی اجتماعی می‌گوید: «عوامل بیرونی و اجتماعی نقش مهمی بر سلامت افراد دارد. از جمله وضعیت محیط کاری و وضعیت تحصیلی فرد، داشتن یا نداشتن کار، وضعیت دسترسی به مواد غذایی، امنیت غذایی و دسترسی به خدمات و سرویس‌های سلامتی و همچنین داشتن خانه یا نداشتن آن؛ همه از جمله فاکتورهایی هستند که به‌عنوان عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت ازآنها یاد می‌شود. »
داشتن نقش اجتماعی موثر و مفید هم موضوع مهم دیگری است؛ یعنی اینکه فرد بتواند متناسب با وضعیت تحصیلی و شغلی خود در جامعه نقش ایفا کند.
به گفته ناصربخت، مطالعات نشان می‌دهد هر یک از این عوامل اجتماعی می‌تواند اثر افزایش یا کاهش‌دهنده‌ای بر سلامت افراد یک جامعه داشته باشد.
به‌طور مثال، امنیت شغلی افراد در جامعه می‌تواند بر وضعیت سلامت آنها تاثیرگذار باشد. در جوامعی که افراد از چنین امنیتی برخوردار هستند از سلامت بیشتری نیز بهره‌مند خواهند بود.
این روان‌پزشک اجتماعی می‌گوید سال ها قبل؛ یعنی حدود ۳۰۰ سال پیش کشورهای بلوک شرق، مطالعاتی در این خصوص انجام داده و دریافته‌اند حتی میزان ناتوانی افراد، برخوردار بودن یا نبودن آنها از سلامت، میزان مرگ ومیر نوزادی؛ یعنی افراد زیر ۵ سال و به طور کلی میزان مرگ‌ومیر در کشورها هم می‌تواند در ارتباط با وضعیت سلامتی اجتماعی آنها باشد. بنابراین عوامل اجتماعی در کنار عوامل فردی نقش مهمی در حفظ سلامت افراد دارد.
ارزیابی وضعیت سلامت مردان
ناصر بخت می‌گوید در چند سال اخیر، سلامت مردان به دلایل مختلف مورد توجه خاص قرار گرفته است. یکی از دلایل مهم آن این است که تاکنون مطالعات مختلفی در محدوده موضوعاتی مربوط به سیستم‌های سلامتی زنان و کودکان انجام شده است؛ در صورتی که چنین مطالعاتی در خصوص مردان، کمتر صورت گرفته است.
از طرف دیگر نیز اطلاعات کمی درباره میزان برخورداری از وضعیت سلامت مردان وجود دارد. این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. از جمله اینکه ساعات شغلی آنها معمولا به‌گونه‌ای است که نمی توانند از این خدمات برخوردار شوند. ضمن آنکه شاید خودشان هم تمایل کمتری در این خصوص داشته باشند یا به طورکلی اهمیت کمتری برای سلامت خود قائل می‌شوند.
زمان سرویس‌دهی خدمات سلامت؛ به ویژه در بخش‌های دولتی یکی از مهم‌ترین عوامل اجتماعی موثر بر سلامت محسوب می‌شود. ساعات کار این سرویس‌ها معمولا در ساعات اداری است؛ یعنی دقیقا همان زمانی که افراد به ویژه مردان مشغول به کار هستند.
وضعیت شغلی نامناسب
به گفته این روان‌پزشک اجتماعی، وضعیت شغلی نامناسب و حقوق‌های پایین مردان هم امکان برخورداری آنها را از بسیاری خدمات رفاهی، تفریحی و سلامتی محدود می‌کند و همه این محدودیت‌ها می‌تواند خانواده را تحت الشعاع قرار دهد؛ در این میان، چون در اغلب موارد، مردان خود را مسئول اصلی چنین مشکلاتی می‌دانند، آسیب بیشتری هم خواهند دید.
درواقع می‌توان گفت مشکلات اقتصادی در جامعه، مردان را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین گاهی اولویت را بر تامین نیازهای افراد دیگر خانواده و حفظ سلامت آنها قرار می‌دهند و به تدریج عادت می‌کنند که کمتر به سلامت خود توجه داشته باشند.
ناصربخت می‌گوید بخش مهم دیگر در این زمینه نیز به میزان سواد سلامت مردان و برخورداری آنها از آن برمی‌گردد. مطالعات متعدد و متنوع حتی در ایران نیز نشان می‌دهد که زنان از سواد سلامت بالاتری نسبت به مردان برخوردار هستند و تقاضا و پیگیری آنها برای بهبود وضعیت سلامتی‌شان بیشتر است.
این موضوع می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشند؛ از جمله دسترسی آنها به رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی، توجه بیشتر آنها به سلامتی و شرکت در دوره‌های مختلف مربوط به سلامت جسم و روان؛ به گونه‌ای که آمار نشان می‌دهد تعداد مردان در چنین دوره‌هایی بسیار کمتر او تقریبا بسیار نادر است. البته شاید زنان فرصت بیشتری هم برای پرداختن به این گونه موضوعات داشته باشند.
عوامل تهدید کننده سلامت مردان
به گفته این پزشک اجتماعی، بعضی عوامل اجتماعی نیز سلامت مردان را تهدید می‌کنند. بیکاری، از دست دادن شغل به دلایل مختلف مثلا قرار گرفتن در شرایط بحرانی مانند دوران کرونا و و ضعیت اقتصادی نامطلوب از جمله عوامل استرس‌زای مهمی هستند که به نوعی می‌توانند مردان را بیشتر تحت تاثیر قرار دهند.
همه این عوامل، سلامت روان مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهند که در واقع می‌تواند سلامت جسم آنها را هم تحت‌الشعاع قرار دهد.
به عقیده ناصربخت، مردان به سختی جذب دریافت سرویس‌های سلامتی قرار می‌گیرند که این موضوع در مورد توجه به موقع آنها نسبت به بیماری‌های مزمن می‌تواند خطرناک باشد.
بی‌توجهی به میزان فشار خون یا قند خون هم می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند دیایت یا فشار خون بالا شود که هر دوی آنها از جمله بیماری‌های مهمی هستند که می‌توانند زمینه ساز بسیاری از بیماری‌های دیگر باشند.
بنابراین مردان به دلایل مختلف مانند بی‌توجهی، نداشتن فرصت یا سواد سلامت کافی و همچنین به دلایل فرهنگی مراقبت کمتری از خودشان به عمل می‌آورند که همه اینها می‌تواند نظام سلامت کشور را تحت‌الشعاع قرار دهد.
محیط‌های کاری پراسترس، فرهنگ های متفاوت و رفتار نامناسب با کارکنان، مخاطرات شغلی و نداشتن ایمنی از جمله عوامل تهدیدکننده سلامت به ویژه برای مردان به شمار می‌رود.
فقر، بیماری، نداشتن قدرت برای تهیه مسکن یا وسیله نقلیه مناسب نیز از دیگر عوامل محیطی بر سلامت مردان است که می‌تواند نظام خانواده را هم تحت تاثیر قرار دهد.
در واقع مردان با توجه به اینکه بیشتر در معرض عوامل محیطی هستند، بیشتر هم تحت تاثیر آن واقع می‌شوند؛ همان‌گونه که در دوران کرونا به همین دلایل بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
به گفته این روان پزشک اجتماعی، همه این فاکتورها می‌تواند بر نقش مهم عوامل اجتماعی بر سلامت افراد و همچنین مردان که بیشتر در اجتماع حضور دارند تاثیرگذار باشند.
نظر شما